“`html

Arjantin Ekonomisi Üzerine Yeni Değerlendirmeler

İktisatçı Mahfi Eğilmez, kişisel blogu Kendime Yazılarda “Arjantin Ekonomisinin Güncel Durumu” başlıklı yazısıyla dikkatleri üzerine çekti. Bu yazıda, Devlet Başkanı Javier Gerardo Milei‘nin Kasım 2023’te göreve başlamasının ardından uyguladığı ekonomik politikaların, zorlu yüksek enflasyonla mücadele eden Arjantin üzerindeki etkilerini analiz etti.

Ayrıca, Eğilmez, Arjantin’in yüksek enflasyon sorunu ile mücadele etme şekli ile Türkiye‘nin ekonomik verilerini karşılaştırarak kapsamlı bir değerlendirme sundu.

Yazar, Milei’nin seçim sürecinde Merkez Bankasının kapatılması ve dolarizasyon gibi radikal önerilerle dikkat çektiğini, “deli” lakaplı başkanın seçim sonrası devletin ekonomik rolleri azaltarak kamu harcamalarını kısma ve özelleştirme politikalarına yöneldiğini vurguladı.

Dikkat çekici bir noktada, Türkiye’nin Arjantin ile kıyaslandığında işsizlik, cari denge, bütçe durumu ve dış borç açısından daha zor bir durumda olduğuna işaret etti.

İşte Eğilmez’in yazısının öne çıkan bölümleri:

“2023 yılı sonunda Javier Gerardo Milei, Arjantin’in yeni Devlet Başkanı olarak göreve başladı. Milei, eğitimli bir iktisatçı ve finans uzmanı olarak biliniyor. Politika görüşleri, liberal ve aşırı sağ arasında bir yerde konumlandırılıyor. Yaklaşımını anarko kapitalist olarak tanımlıyor.

Seçim sırasında Merkez Bankasının kapatılmasını duyurması ve dolarizasyonun benimsenmesini savunarak büyük dikkat çekti. Arjantin’i uzun bir süredir etkisi altına alan başarısız ekonomik politikaları Peroncu anlayışa dayandırarak seçimi kazandı ve göreve gelir gelmez devletin ekonomik rolünü azaltmak için adımlar atmaya başladı.

Aşağıdaki tabloda, Arjantin ekonomisinin ana göstergelerini, Milei öncesi ve sonrası olarak incelemek amacıyla sundum. Arjantin’in mevcut durumunu daha iyi anlayabilmek adına, aynı göstergeleri Türkiye için de ekledim.

Yatırım kararlarıyla doğrudan ilişkili sosyal göstergeleri vurgulamak amacıyla üç sosyal göstergeyi de tabloda yer verdim (ekonomik veriler için kaynak: Tradingeconomics)

TÜRKİYE İLE ARJANTİN’İ KIYASLADI

Bu tablo, Arjantin’in bir yılda enflasyonu düşürme konusunda önemli ilerleme kaydettiğini (yüzde 211’den yüzde 118’e düşüş) ortaya koyuyor.

Milei yönetimi altında cari açık ve bütçe açığında minimum da olsa bir azalma, kamu borç yükünde düşüş ve kredi notunda iyileşme gözlemleniyor.

Ancak, işsizlik, ekonomik büyüme ve dış borç yükünde olumsuz gelişmeler de yaşanmakta.

Üç temel sosyal göstergeye baktığımızda, yolsuzluk endeksi sıralamasında bir gerileme görülürken, hukukun üstünlüğü ve demokrasi endeksi sıralamalarında bir değişiklik olmadığı dikkat çekmektedir.

Türkiye ile yapılan karşılaştırmalarda ise Arjantin’in işsizlik oranı, cari denge, bütçe dengesi ve dış borç yükü açısından daha iyi bir performans sergilediği görülüyor; buna karşılık kişi başına gelir, büyüme, enflasyon ve kamu borç yükü gibi alanlarda Türkiye daha olumlu bir tablo çiziyor.

MİLEİ’NİN EKONOMİK POLİTİKALARI

Milei görevi devraldığında, Arjantin’de büyüme oranı yüzde (eksi) 5,3, işsizlik oranı ise yüzde 5,7 seviyesindeydi ve enflasyon oranı yüzde 211 olarak kaydedilmişti. Milei, bu durumda hızlı bir şekilde çok sayıda önlem içeren bir yasayı hayata geçirerek, kamu harcamalarını ciddi şekilde kısma ve özelleştirmeleri devreye alma kararı aldı.

Enflasyonu yüzde 211’den yüzde 118’e düşürmeyi başardı. Aynı zamanda aylık enflasyonda da yüzde 2,4 seviyelerine gerileme sağladı. Bu gidişat devam ederse, 2025 yılının sonunda enflasyonun yüzde 30’un altına inmesi mümkün görünmektedir. Enerji, hammadde, altyapı ve teknoloji yatırımlarını hedefleyen yeni bir yatırım teşvik programı başlattı.

Milei, seçim sürecinde pezo yerine dolara geçiş yapılacağını belirtmişti. Günümüzde Arjantin, birçok benzer ülkede olduğu gibi dolarizasyon etkisinde olsa da dolara geçiş konusunda henüz somut bir adım atılmış değil.

“YOKSULLUK ORANI YÜZDE 40’TAN YÜZDE 53’E YÜKSELDİ”

Milei’nin ilk yılında enflasyonda ciddi bir azalma olmasına rağmen, çok sayıda işten çıkarma ve devlet harcamalarının azaltılması nedeniyle birçok kişi işini kaybetti. Milei, görevi devraldığında yoksul nüfusun toplam nüfusa oranının yüzde 40 olduğunu belirtirken, 2024 yılına gelindiğinde bu oran yüzde 53’e, açlık sınırının altında yaşayanların oranı ise yüzde 13’e (yaklaşık 6 milyon kişi) yükselmiştir.

Bu olumsuz gelişmeler, toplumda artan rahatsızlıklara ve tepkilere neden oluyor. Enflasyonun düşürülmesinin büyük bir bedeli olduğu açığa çıkmaktadır.

“YÜZYILDA EN SORUNLU ÜLKELERDEN BİRİ HALİNE GELDİ”

Yirminci yüzyılın başlarında dünyanın en gelişmiş beş ekonomisinden biri olan Arjantin, zamanla dünyanın en sorunlu ülkelerinden biri konumuna geldi. Bu durumda, halkın uzun yıllar süren yüksek enflasyon ve popülist politikalarla oluşturulmuş alışkanlıklarını değiştirmek hiç de kolay görünmüyor.

İnsanlar, siyasetçiler “enflasyonu düşüreceğiz” dediklerinde genellikle başkalarının fedakarlık etmek zorunda kalacağını düşünürler. Ancak fedakarlığın faturasının onlara çıktığı durumlarda şikayetler başlıyor ve destekler yankılanmaya başlıyor.

Simon Kuznets’e atfedilen bir sözle bitirecek olursak:

“Dünyada dört tip ülke vardır: Gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkeler, Japonya ve Arjantin.”

Arjantin, kendine özgü yapısıyla her daim araştırmacılar için ilginç bir konu olmaya devam edecektir.

“`